"de" eki ve "de" bağlacı

[Ruwech]

Merhaba ben Ruwech,

Gözüme en çok çarpan şeylerden biri "de"nin yanlış yazımı oluyor. Bu yüzden ordan burdan toplama, biraz da kişisel bilgilerle bir rehber hazırlayayım dedim. Belki birilerine bir faydası dokunur.

"Dahi" anlamındaki “de”nin ayrı yazılması birçok kişiye oldukça kafa karıştırıcı görünüyor olmalı. Şimdi size çok basit bir şekilde örnek vereceğim nerede ayrı nerede birleşik yazacağınıza dair.

Eğer “de” veya “da”yı cümleden çıkarırsanız anlam saçmalaşıyorsa, o “de” veya “da”nın birleşik kalması gerekiyor demektir. Ancak eğer “de” veya “da”yı ayrı yazdığınız cümlelerden çıkardığınızda anlamda pek bir kayıp olmuyorsa, ayrı yazılacak demektir.

Örnek vermek gerekirse;

• Ben de geleceğim. > Ben geleceğim.

“de”yi çıkarmış olsak bile öznenin bir yere gidecek olması anlamında çok bozulma yaşanmıyor. Ayrı yazılan de, cümleye bile, dahil, üstelik anlamı katar. Ev de dersek, bir konuda evin de dahil olduğu anlamı çıkar.

• Fatma okulda bugün. > Fatma okul bugün.

Gördüğünüz üzere, Fatma kişisi bir okul olamayacağına göre anlam oldukça bozuluyor.


Şimdi “da”-“de”nin hem birleşik hem de ayrı yazıldığı cümle örneği vereceğim. Daha kolay anlayacaksınız.

• Sizin mağaza da satıldı. (Burada satılan şey mağaza.)
• Sizin mağazada satıldı. (Burada satılan şey mağaza değil, satışın yapıldığı yer mağaza.)

Bunlar yeterli gelmediyse, anlamanın bir yolu daha var. Cümledeki “de”-“da”yı çıkarıp yerine “dahi” koyuyoruz. Eğer yine saçma olmuyorsa tamamdır, ayrı olacaktır o!

• Bende kalem var. > Ben dahi kalem var.
• Ben de geleceğim. > Ben dahi geleceğim.

Birkaç ipucu ile “de”-“da” kısmını kapatıyorum;

• Eylemlerden (fiillerden) sonra gelen “de” her zaman ayrı yazılır. “Gel de gidelim.”
• Ayrı yazılan “de” ve “da” asla “te” ve “ta” şeklinde yazılmaz. “Gidip te gelmemek var.”- “Gidip de gelmemek var.”
• Veya anlamına gelen “ya da” kelimesindeki “da” ayrı yazılır.
• “De” ve “da” bağlacını kendisinden önceki sözcükten kesme ile ayırmak yanlıştır. “Ayşe’de geldi.” - “Ayşe de geldi.” (Kesme işaretine değinmişken, eğer bir şey özel isim değilse kesme işareti kullanılmaz. Örn: Lise'de (hatalı kullanım.)

 

[Ruwech]

Bu forumda oldukça yeniyim, konuyu yanlış yere açtıysam düzeltebilirsiniz.

 

[Nasors]

Bu forumda oldukça yeniyim, konuyu yanlış yere açtıysam düzeltebilirsiniz.

Yarın sınavım var çok yararlı oldu. Çok teşekkür ederim.